قرارداد هوشمند (smart contract) تحولی انقلابی در صنعت مالی

قراردادهای هوشمند اولین بار توسط ویتالیک بوترین بنیانگذار و سازنده ارز دیجیتال اتریوم به جهان معرفی شدند. قرارداد هوشمند نوعی نرم افزار است که توسط برنامه نویسان ساخته می شوند و روی شبکه ارزهای دیجیتال آپلود می شوند تا یک کار خاص را انجام دهد. بعنوان مثال قرارداد هوشمندی می توان ساخت که وقتی به آن مقداری اتریوم واریز می کنید، بصورت خودکار به شما ارز DAI تحویل دهد. بدین صورت می توان یک نرم افزار swap ارز دیجیتال ایجاد کرد.
قراردادهای هوشمند خصوصیات جالب توجهی دارند که در ادامه در مورد آنها صحبت می کنیم:
قراردادهای هوشمند کاملا خودکار کار می کنند
هیچ کس مالک پروژه نیست و توسط کسی مدیریت نمی شود چرا که از شروط اصلی قراردادهای هوشمند این است که تمامی مراحل به صورت خودکار انجام می شود و کسی اداره کننده سیستم نیست. تنها با داشتن یک کیف (wallet) ارزدیجیتال می توانید از قراردادهای هوشمند استفاده کنید.

قراردادهای هوشمند امنیت بالایی دارند

هک شدن یا قطع شدن در قراردادهای هوشمند وجود ندارد چرا که قراردادهای هوشمند در داخل شبکه بلاک چینی که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می کنند ذخیره می شود و بصورت خودکار کار می کنند و توسط هر کسی از جمله توسعه دهندگان آن قابل حذف نیست. شایان ذکر است همه شبکه های ارزهای دیجیتال قابلیت اجرای قراردادهای هوشمند را ندارند. برخی شبکه ها مانند شبکه اتریوم، شبکه بایننس و شبکه ترون شبکه هایی هستند که قابلیت اجرای قراردادهای هوشمند را دارند

قراردادهای هوشمند نیاز به زیرساخت سخت افزاری ندارند

قراردادهای هوشمند هم مانند هر نرم افزار دیگری با برنامه نویسی ساخته می شوند. به بیان دیگر قرارداد هوشمند چیزی به جز یک سری کد برنامه نویسی نیست. یک برنامه نویس یا یک تیم برنامه نویسی با هدف اتوماتیک کردن یک عملیات مالی یا صنعتی اقدام به برنامه نویسی یک قرارداد هوشمند می نماید و در نهایت پس از اطمینان از درست کار کردن کدها، آن را روی یک شبکه ارز دیجیتال بارگزاری می کند.  بعد از آن قرارداد هوشمند بصورت اجرا می شود و شروع به کار می کند. خصوصیت اجرا شدن روی شبکه ارزهای دیجیتال به این معنی است که دیگر نیاز به خرید سرور و سخت افزار ندارید و از زیرساخت قدرتمند شبکه بلاک چین استفاده می کنید. همانطور که می دانید شبکه بلاک چین یک نرم افزار خاص است که روی هزاران سرور در سراسر جهان نصب شده است و سرورها بصورت خودکار با یکدیگر صحبت می کنند و اطلاعات خود را به دیگر سرورها به اشتراک می گذارند. البته کار به این سادگی هم نیست ولی بصورت کلی کاری که در بلاک چین انجام می شود به اشتراک گذاری اطلاعات در کل شبکه است، بطوری که هر سرور یک کپی از کل اطلاعات شبکه را دارد. وجود همچین شبکه بزرگی که هر سرور کل اطلاعات شبکه را دارد قابلیت اطمینان، امنیت و مقیاس پذیری بسیار بالایی به شبکه بلاک چین می بخشد.
سوالی که شاید در ذهن شما هم باشد این است که این سرورها چه اطلاعاتی با یکدیگر به اشتراک می گذارند ؟
سرورها اطلاعات تراکنش های مالی را دست به دست به یکدیگر می دهند، کلمه تراکنش در فیلد مالی به این معنی است که چه مقدار دارائی (پول) از کدام شماره حساب به کدام شماره حساب منتقل شده است و در پایان انتقال موجودی حساب مبدا و مقصد چقدر شده است. به این اطلاعات در اصطلاح مالی تراکنش گفته می شود. تراکنش ها ممکن است اطلاعات اضافی دیگری نیز در خود داشته باشند، مانند تاریخ و ساعتی که انتقال انجام شده است و غیره. در شبکه بلاک چین به جای حساب چیزی به اسم wallet یا کیف پول ارز دیجیتال داریم و برخلاف حساب های بانکی که می شناسید، در شبکه بلاک چین هر wallet می تواند بی نهایت آدرس حساب داشته باشد. مثل این است که شما بی نهایت آدرس حساب بانکی داشته باشید و به هر کس که می خواهد به شما پول بدهد، یک آدرس حساب بانکی جدید بدهید.
چرا هر کس در شبکه بلاک چین بی نهایت آدرس حساب ارز دیجیتال دارد ؟ در شبکه بلاک چین هیچ اطلاعاتی از مشخصات مالکین حساب ها ثبت و نگهداری نمی شود، بنابراین اگر بصورت همزمان بخواهید از چند نفر (مثلا چند مشتری) مقداری ارز دیجیتال بگیرید، نمی توانید بفهمید کدام شخص ارز به حساب شما واریز کرده و کدام یک ارز واریز نکرده چون مشخصات واریز کننده ارز مشخص نیست. بنابراین راه حل چیست؟ راه حل آن است که برای هر شخص یک آدرس حساب جدید بسازید و به هر کدام یک آدرس مخصوص بدهید، بناربراین با بررسی اینکه به کدام آدرس حساب شما ارز واریز شده به راحتی می توانید بفهمید چه کسی برای شما ارز واریز کرده و چقدر واریز کرده.
یکی دیگر از خصوصیات شبکه بلاک چین این است که کلیه تراکنش هایی که در این شبکه انجام می شود برای عموم مردم قابل مشاهده است. سایت هایی با عنوان block explorer  وجود دارند که اطلاعات شبکه های بلاک چین مختلف را لیست کرده اند و به راحتی می توانید با شناسه تراکنش و یا آدرس حساب در آنها جستجو کنید و بعنوان مثال اطلاعات کامل کلیه واریزها و برداشت های یک آدرس حساب کیف (wallet) ارز دیجیتال را مشاهده نمایید. شاید کمی از بحث اصلیمان دور شده باشیم ولی لازم بود توضیحاتی در مورد نحوه کارکرد شبکه بلاک چین به شما بگویم تا خوانندگانی که با ارزهای دیجیتال و بلاک چین آشنا نیستند، با نحوه کارکرد آن و تکنولوژی شگفت انگیز آن آشنا شوند.
گفتیم که شبکه بلاک چین قابلیت اطمینان، امنیت و مقیاس پذیری بالایی دارد، اجازه دهید خیلی مختصر در مورد این 3 خصوصیت توضیح دهم:

قابلیت اطمینان بالای شبکه بلاک چین

وقتی شما هزاران سرور دارید که هر کدام یک کپی از کل اطلاعات تراکنش ها دارند، اگر چندین سرور خراب شوند یا بسوزند یا اتصالشان به اینترنت قطع شود، هیچ مشکلی برای شبکه پیش نمی آید و شبکه با قدرت کامل به کار خود ادامه می دهد. پس وقتی شما قرارداد هوشمندتان را روی همچین زیرساختی اجرا می کنید، می توانید مطمئن باشید که همیشه در حال اجرا خواهد بود و هیچوقت از دسترس خارج نخواهد شد.

امنیت بالای شبکه بلاک چین

رمزگذاری پایه و اساس شبکه بلاک چین است. شاید بگویید رمزگذاری یعنی چه ؟ رمزگذاری یجور زبان زرگری است زبانی که کلمات و اطلاعات را بصورتی تغییر می دهد که برای غریبه ها غیرقابل خواندن باشد در شبکه بلاک چین اطلاعات تراکنش ها از طریق فرمول های ریاضی پیچیده رمزگذاری می شود تا اطلاعات قابل دستکاری توسط هکرها و عموم مردم نباشد. اصلا اصل جذابیت بلاک چین همین است که بصورت خودکار اطلاعات را رمزگذاری می کند بطوری که هیچ انسانی نتواند در آن دست ببرد.

مقیاس پذیری بالای شبکه بلاک چین

مقیاس پذیری (scalibility) به این معنی است که وقتی تعداد استفاده کنندگان از یک نرم افزار بالا می رود، نرم افزار کُند یا قطع نشود و بتواند از پس حجم بالای درخواست ها بر بیاد. شاید شنیده اید که در زمان ثبت نام کنکور سایت ثبت نام کنکور از دسترسی خارج شده است و یا در زمان جشنواره های مختلف سایت دیجی کالا خیلی کُند شده باشد. این همان مقیاس پذیری است که رسیدن به آن از نظر فنی بسیار پیچیده و از نظر تیم فنی و سخت افزار و تکنولوژی بسیار پر هزینه است.
همانطور که گفته شد شبکه بلاک چین شامل هزاران هزار کامپیوتر (سرور) است، بنابراین در شبکه بلاک چین جای نگرانی بابت زیاد شدن استفاده کنندگان و بالا رفتن تعداد تراکنش ها (نقل و انتقال ارز) وجود ندارد. وقتی شما قرارداد هوشمندتان را روی شبکه بلاک چین اجرا می کنید، قرارداد شما تمامی خصوصیات شبکه بلاک چین را بدست می آورد. بدون اینکه هزینه ای برای زیرساخت شبکه بلاک چین کرده باشید. هزاران هزار سرور بصورت رایگان در اختیار شماست!
سوالی که ممکن است برایتان پیش بیاید این است که چرا این همه آدم سرورهاشون رو رایگان در اختیار شبکه بلاک چین قرار میدن ؟ جواب این سوال اینه که رایگان نیست، مالکان سرورها به ازای هر تراکنشی که توی شبکه انجام میشه یک مقدار ارز دیجیتال دریافت می کنند. البته داستان به این سادگی ها نیست ولی نمی خوام وارد جزئیات فنی و پیچیده بشم و خیلی خیلی ساده می خوام این موضوع رو توضیح بدم. هر ارزی که از یه آدرس به آدرس دیگه توی شبکه بلاک چین جابجا میشه، یک مقدار کارمزد ازش کم میشه. این کارمزد مثل کارمزدیه که شما برای جابجایی ریال توی شبکه بانکی ایران پرداخت می کنید، با این تفاوت که کارمزد به مالکان سرورها پرداخت میشه تا اینطوری شبکه دوام داشته باشه و برای مالکان سرور منطقی باشه که سرورشون رو در اختیار شبکه بذارن.

 

نحوه ساخت قرارداد هوشمند (smart contract)

تا اینجا گفتیم قرارداد هوشمند چیه و چطوری اجرا میشه و با بلاک چین و خصوصیاتش آشنا شدیم و گفتیم که خصوصیات بلاک چین خصوصیات قرارداد هوشمند هم هست چرا که قرارداد روی شبکه اجرا میشه. حال اجازه بدید در مورد این صحبت کنیم که چطوری میشه قرارداد هوشمند ساخت ؟
همانطور که گفتیم قرارداد هوشمند یه جور نرم افزاره که با برنامه نویسی ایجاد میشه. از دیگر جذابیت های قراردادهای هوشمند این است کدهای برنامه نویسی آن در معرض دید عموم قرار دارد (اصطلاحا سورس کد آنها باز و در معرض عموم است) و همه مردم می توانند کدهای داخل قرارداد هوشمند را مشاهده کنند و از صحت عملکرد آن مطمئن بشن. البته برای این کار لازم است به زبان برنامه نویسی قراردادهای هوشمند آشنا باشید. در حال حاضر قراردادهای هوشمن رو با چندین زبان برنامه نویسی که مختص ساخت قراردادهای هوشمندن میشه نوشت، پرطرفدارترین و معروف ترین اونها زبان solidity است که فکر می کنم توسط تیم برنامه نویسی شبکه اتریوم اختراع شده. این زبان توسط شبکه اتریوم پشتیبانی میشه پس اگر قراردادتون رو با این زبان بنویسین می تونین روی شبکه اتریوم قراردادتونو اجرا کنین. البته شبکه های بلاک چین دیگری هم هستند که از این زبان پشتیبانی می کنند ولی برخی از شبکه ها زبان برنامه نویسی خاص خودشان را دارند که اگر بخواین قرارداد هوشمندتون رو روی اونها اجرا کنین مجبورین برید زبان برنامه نویسیشون رو یاد بگیرید. بنابراین بسته به اینکه می خواهید قرارداد هوشمندتون رو روی کدوم شبکه بلاک چین قرار بدین باید زبان برنامه نویسی مناسب با آن شبکه بلاک چین را انتخاب نمایید.

جمع بندی:
در این مقاله تلاش کردم شما را با دنیای عجیب و خارق العاده ارزهای دیجیتال و قراردادهای هوشمند (smart contracts) آشنا کنم. خیلی تلاش کرد مباحث فنی و تخصصی رو به ساده ترین روش توضیح بدم، امیدوارم از این مقاله استفاده برده باشید. لطفا سوالات خود را از طریق بخش نظرات پایین مقاله با من در میان بگذارید.
دنیای ارزهای دیجیتال پر است از ایده های کسب و کاری که با هر کدام می توان میلیون ها و میلیاردها تومان کسب درآمد کرد. ما در آرتاراکس بیش از 13 سال است که مشغول ساخت انواع این ایده ها برای مشتریانمان هستیم. از ساخت سایت صرافی ارز دیجیتال  و ساخت درگاه پرداخت ارز دیجیتال تا طراحی اپلیکیشن swap ارز دیجیتال خارجی و داخلی برای مشتریانمان ساخته ایم. در صورتی که ایده ای دارید می توانید بصورت پیمانکاری یا مشارکتی در ساختش کمکتان نماییم.
در مقاله بعدی در مورد کاربردهای جالب قراردادهای هوشمند و ایده های کسب و کاری جذابی که می توان با آنها کسب درآمدهای میلیاردی کرد صحبت می کنم. امیدوارم با من و سایت آرتاراکس همراه باشید.
دنیای ارزهای دیجیتال پر از اصطلاحات کوچک و بزرگ است که دانستن معنی آنها می تواند در فهم دنیای ارزهای دیجیتال بسیار موثر باید و شما را از سردرگمی نجات دهد، در ادامه برخی از این اصطلاحات را مختصر و ساده توضیح داده ام.

بلاک چین یا شبکه بلاک چین ؟

خود کلمه "بلاک چین: نام تکنولوژی ای است که شبکه های ارزهای دیجیتال از آن برای ثبت و نگهداری اطلاعات تراکنش هایشان استفاده می کنند. این تکنولوژی اولین بار توسط خالق ارز دیجیتال بیت کوین به جهان معرفی شد و اینقدر امن و قوی بود که کل ذهنیت برنامه نویسان و فعالان بازارهای مالی را تغییر داد. وقتی یک نرم افزار بر اساس تکنولوژی بلاک چین می سازید و آن را روی هزاران کامپیوتر (سرور) اجرا می کنید، شما یک شبکه بلاک چین ساخته اید.